Havenrondvaart in combinatie met vaart langs de Oosterweelverbindingswerken op zaterdag, 19 juli 2025

Om 12 uur stipt zaten wij op de blauwe steen van de Zuidkaai van het Asiadok.  Lichte bries en hevige zonnebrand.  Het dokwater klotst op zijn eigenwijs tempo tegen de dokwanden.  Een enkele meeuw tracht een doorstartlanding te maken.  Veel te vroeg, zal je zeggen, maar op De Lijn kan je niet rekenen.  Heel veel vrije ruimte rond het dok, maar allemaal afgesloten als bedrijfsterrein of God weet wat?!  Dus zeker geen parkeerterrein voor de gewone burger… de auto was geen optie.

Wij waren getuigen van de binnenvaart van de Catharinaplaat uit Drimmelen, gehuurd door Flandria.  Onze medestanders van OKRA De Cluyse die ’s voormiddags ingescheept waren, keerden huiswaarts met heel wat havenwetenschap en inzicht in de Oosterweelverbinding waarvan de meesten onder ons de realisatie niet meer zullen meemaken.  Nochtans gaan de werken wel stevig door – daarvan getuigt het reeds maanden aanhoudend gedreun van het heien van de metalen damwanden.

Alles kost reeds een veelvoud van de oorspronkelijke ramingen.  Jaren is er gebakkeleid en geef toe: de Oosterweelverbinding is een monsterproject met honderden onderaannemingen, moordende deadlines… ik hou mijn adem in.

Om 14 uur start de kapitein de motor en vaart hij richting Straatsburgdok.  Een stadgids heet ons welkom namens Flandria en start zijn verhaal: de Antwerpse haven is van rivierhaven een dokhaven geworden.  Een wirwar van dokken, een systhematische uitbreiding van het dokkencomplex tot het idee van de dokken op Linkeroever die zonder versassing toegankelijk zijn.  De Antwerpse haven mag zich tot de groten rekenen, in veel overslagproducten is zij gewoon Mister Uno.

Wij hadden sinds de inscheping ons op een van de dekken genesteld, ruim plaats voor iedereen.  Overal waren luidsprekers opgehangen zodat wij de gidsinfo overal konden horen.  In een haven is ‘alles’ te vinden, dus ook drank.  De boordhoreca deed gouden zaken.  Tussendoor liep het personeel rond met gebak, taart en ijsjes… wat wil je nog meer?  Als OKRA waren wij niet alleen aanboord; er waren nog andere gezelschappen en gezinnen die iets wilden opsteken.

De namiddag werd opgedeeld in twee stukken: een stukje van de klassieke havenrondvaart, gevolgd door het tweede deel waarin de Oosterweelwerken werden toegelicht.  Info over stukgoederen, massagoed en containerverkeer werd ons meegedeeld, teveel om allemaal te kunnen onthouden.  De klemtoon werd gelegd op het containerverkeer waarin Antwerpen toonaangevend is.  Vergelijkingen van een ‘klein’ containerschip met de huidige ‘grote’ containerreuzeschepen doen het in mijn hoofd duizelen.  Hoe dat Schelde- en dokwater dat allemaal kan dragen?  Waarschijnlijk hebben Neptunus en Poseidon daar mee te maken!  Een woordje uitleg over het formaat van een container: een noodzakelijke eenheid om universeel stapelbaar te zijn.

De maat wordt uitgedrukt in TEU, wat staat voor Twenty foot Equivalent Unit. 1 TEU is dus een metalen kist van 6,10 m lang, 2,44 m breed en 8,5 m hoog, bijna 40 m³.  De meest vervoerde containers op schepen en vrachtwagens belopen 2 TEU.  Weeral iets bijgeleerd.  De gids wees ons op voedingtransport en -opslag in silo’s.  Aan het Leopolddok zagen wij de witte koelcontainers van Maersk waarmee bananen vervoerd worden.  Ook al was het zaterdag, bederfelijke waren moeten extra snel be- en verhandeld worden, want de haven is slechts een doorvoerlocatie.

Ook de petrochemie en transport van chemische producten behelst een belangrijk segment in de Antwerpse goederenafhandeling.  Grote citernen zorgen voor opslag, aangepast aan de specifieke producten.  De kaolienopslag trok ook onze aandacht: kaolien of chinapoeder is een kleimineraal gebruikt in de papiernijverheid, bij porceleinproductie en in magistrale bereidingen.  De daken en kade waren bezaaid met het witte poeder.  Wij werden beladen met interessante gegevens, voor mij nog aangevuld door onze OKRA-genoten die zelf ook vaarden.

De Oosterweelbrug en de Wilmarsdonkbrug weigerden dienst, waardoor wij niet rechtstreeks van het Albert- naar het Leopolddok konden varen.  De tijd was reeds stevig gevorderd, ook door het ommetje zodat de gids het Oosterweelverbindingsgedeelte wilde vervolgen.  Van de vaargeul zijn gedeelten afgezet met damplaten en dichtgegooid met zeezand, waardoor schepen moeten inschuiven in een ‘passage’ en zich vooraf moeten melden.  De afdamming is bedoeld om de bouwputten van de Oosterweelverbinding maximaal te beveiligen, om overstroming van de werven te voorkomen.  De nieuw aan te leggen wegen gaan op en neer als twee paralelle smyrnadraden door het raster getrokken worden tot zij zelfs boven elkaar komen, de ene naar zuid de andere naar noord…  De bouwputten waren niet altijd te zien, maar wij voeren parallel, het Albertkanaal op tot aan de Merksemse dokken en de Bloemmolens.  De bestaande lange ringbrug (‘de duizendpoot’) wordt in fasen afgebroken en tijdelijk vervangen door de bypassweg die reeds ver gevorderd is.  Gezien in de hoogte, voeren wij vlakbij en kregen een beeld van de indrukwekkende wegenisbouwwerken, hier ter hoogte van Merksem.  Aan alles is gedacht: een belangrijk gasknooppunt werd in beton ingekapseld en de bypass kreeg een extra betonnen wand, moest de gas ooit tot ontbranding komen om de voorbijkomende voertuigen te beschermen bij een explosie.

Van zodra een groot watertransport voorbij was, kon de kapitein zijn tijdelijke ‘Flandriaboot’ keren, richting Asiadok.  Door de wachtmanoeuvers kwamen wij enkele keren iet of wat onzacht tegen de wal.  Als landratten zijn wij niet zo veel gewoon en was het toch telkens even schrikken.  Eens het Asiadok ingedraaid, dacht iedereen dat het een kwestie van minuten was vooraleer aan te meren.  De kapitein kreeg zijn schip niet gekeerd en veranderde dan maar van Zuid- naar Oostkaai; zijn matrozen moesten de brug aansleuren om ons aan wal te helpen.  Bij het vertrek kregen wij allemaal nog een chocoladen Antwerps Handje aangeboden.  Een mooie ervaring rijker, bovendien ook heel wat wetenswaardigheden.

Bedankt OKRA-De Cluyse-bestuur!

Ludo Fierens.