In de media werd de voorbije dagen wat aandacht besteed aan de planning van nieuwe bankautomaten. OKRA, Testaankoop en Financité wijzen op de tekortkomingen.

Testaankoop, OKRA en Financité waren destijds al kritisch over het akkoord dat in maart 2023 werd afgesloten tussen de federale regering en de bankensector. Met een streefcijfer van 4000 bankautomaten te verdelen over heel België week dat akkoord nauwelijks af van het oorspronkelijk plan van de bankensector. Er kwam slechts een correctie van 207 automaten op die geplande afbouw. Een verbetering in het akkoord met de regering was ook dat er normen kwamen over de maximale afstanden tot een bankautomaat, gemeten over de weg in plaats van afstanden in vogelvlucht zoals de bankensector oorspronkelijk voorzag. Het akkoord meldde ook een verbeterde bereikbaarheid voor burgers: een bankautomaat binnen de twee kilometer in steden, op maximaal 5 km in landelijke gemeenten, en op maximaal 3 kilometer in tussengebieden.

De voorbije dagen maakte Batopin, waarin de grootbanken Belfius, BNP Paribas, Fortis, KBC en ING samenwerken, bekend dat 970 nieuwe bankautomaten zouden geopend worden tegen 2024. De CEO van Batopin, Jeroen Ghysel, kondigde met fierheid aan dat 95 % van alle Belgen een bankautomaat zouden vinden binnen een straal van 5 km. En herinnerde eraan dat Batopin in maart 2023 had ingestemd om 200 bijkomende cashautomaten te voorzien dan oorspronkelijk was voorzien.

Over de afspraken om bankautomaten te voorzien binnen een bereik van 2 kilometer (steden) of 3 km (de ‘tussengebieden’) viel geen woord. Ook niet over de dekkingsgraad per provincie. Het akkoord voorzag nochtans om de bereikbaarheid te verbeteren in provincies met een minder goede dekkingsgraad. Testaankoop, OKRA en Financité hadden in maart 2023 al hun twijfels over het verbeteren van die bereikbaarheid. In de provincie Limburg bijvoorbeeld werd in het akkoord geen enkele bijkomende automaat voorzien terwijl slechts 88 % van de Limburgers op een afstand van minder dan 5 km van een bankautomaat woont. In de provincie Namen kwamen er slechts 12 locaties bij, terwijl niet eens 50 % van de bevolking in tussengebieden een bankautomaat kan bereiken op minder dan 3 km. In de provincie Luxemburg kwam er slechts één locatie bij met een bankautomaat, terwijl slechts 52 % van de inwoners binnen de 5 km een bankautomaat kan vinden.

Op 4 oktober 2023 gaf de commissie openbaarheid van bestuur in beroep gelijk aan Testaankoop, OKRA en Financité om toegang te krijgen tot de details van het akkoord tussen regering en bankensector. Aan de drie organisaties was eerder geweigerd om inzage te geven in de methodes waarmee de Nationale Bank bepaalde hoe de automaten moesten ingepland worden over België. Ook het aantal voorziene bankautomaten per gemeente bleef geheim. Omdat de regering de uitspraak van de commissie openbaarheid van bestuur naast zich neerlegde, en tot op vandaag niet meedeelde, werd door Financité en Testaankoop een procedure gestart bij de Raad van State. Alleen met toegang tot die detailgegevens is het mogelijk om te controleren of het akkoord regering-banksector de toegang tot cash garandeert.

“Het akkoord van 2023 meldde dat de spreiding van de bankautomaten, zoals die in 2021, zou verbeterd worden waar die onvoldoende was, en behouden blijven waar die goed was. Alleen door de details van het plan vrij te geven is te controleren of de bankensector zijn afspraken nakomt,” stelt Anne Fily, onderzoeker bij Financité.

“Binnen Europa zijn er bij uitstek in België de meeste klachten over de gebrekkige toegang tot cash geld: daarom vechten we verder om ervoor te zorgen dat iedereen toegang kan hebben tot zijn eigen geld, en laten we niemand achter,” verklaart Julie Frère, woordvoerster van Testaankoop.

“Een kwart van de 75-plussers heeft geen smartphone en thuis geen internet,” herinnert Herman Fonck van OKRA belangenbehartiging. “Die groep ouderen en daarin vooral de hoogste leeftijdsgroepen, de kortgeschoolden, de lage inkomens en de alleenstaanden verliezen bij gebrek aan vlot bereikbare bankautomaten de mogelijkheid om hun eigen geld te beheren.”

De petitie van OKRA, Testaankoop en Financité tegen het verdwijnen van bankautomaten, werd sinds maart 2023 ondertekend door 33 000 personen.