Een terugblik op de politieke actualiteit van de voorbije maanden

NMBS en het seniorentarief

De voorbije maanden stuurden we drie keer een persoonlijke brief naar alle leden van het bestuursorgaan van de NMBS met als onderwerp ‘de geplande afschaffing van het seniorentarief’. We legden telkens uit dat het plan om 65-plussers 40% korting te geven nadelig is voor de kostprijs van een ticket voor lange afstanden. Die worden soms zelfs drie keer duurder!
Bovendien zou de extra korting voor reizen tijdens de daluren en het invoeren van een voordeelkaart voor trouwe reizigers de tariefstructuur nodeloos ingewikkeld maken.

Het tegenvoorstel van OKRA dat voorziet in een seniorenabonnement voor trein, tram, bus en metro in heel het land werd ondertussen overgenomen door andere ouderenorganisaties in de schoot van de Vlaamse Ouderenraad. Dat plan is transparanter en biedt volgens ons dan ook een grotere garantie dat reizigers de goedkoopste tariefformule aangeboden zullen krijgen.

De NMBS liet ons trouwens weten dat de nieuwe tariefstructuur pas later zal doorgevoerd worden, en niet in februari 2025 zoals eerst voorzien. Omdat de NMBS tot op de dag van vandaag geen oren heeft naar het voorstel van OKRA schreven we de partijvoorzitters aan van de onderhandelende partijen (federale regeringsvorming).

Het tekort aan bankautomaten

In 2024 mocht OKRA – samen met Testaankoop en Financité – het woord nemen in de kamercommissie Economie. Het onderwerp van debat was het akkoord dat de regering heeft afgesloten met de bankensector over het aantal bankautomaten. We legden uit waarom het akkoord een slechte zaak was: niet alleen het aantal bankautomaten daalde verder, ook de geografische spreiding blijft een probleem.

Ons ongenoegen en dat van meerdere parlementairen mocht niet baten: het akkoord werd ongewijzigd verder uitgevoerd. Nochtans toonde een eerste evaluatie van dit akkoord al dat de bankensector zich niet aan haar woord houdt. De concurrentie-authoriteit die het akkoord kan vernietigen, doet heel lang over haar onderzoek. Bovendien is het pas in lopende zaken dat de bevoegde minister van Economie – Pierre-Yves Dermagne – eindelijk eens wat kritische geluiden laat horen.

De pensioenplannen van de nieuwe regering

Met de OKRA-werkgroep ‘Pensioenen’ – samengesteld uit belangenbehartigers uit de vijf Vlaamse provincies – bekeken we de vooropgestelde pensioenmaatregelen uit de zogenaamde supernota van formateur Bart De Wever. In deze nota wordt gepleit voor een besparing van 2 miljard euro op de pensioenuitgaven, niet in minst door maatregelen die alle gepensioneeerden zullen voelen. Een greep uit zijn aanbod: de indexering wordt ingeperkt, de pensioenen volgen niet langer de loonstijgingen in de privésector (=welvaartskoppeling) en de aangekondigde belastingsverlaging geldt enkel voor werkenden en dus niet voor gepensioneerden. Verder wordt de Inkomensgarantie Ouderen (IGO) beperkt voor wie minder dan veertig jaar in België heeft gewoond of gewerkt. En ook voor de aankomende gepensioneerden is er heel wat in petto: de toegang tot het minimumpensioen wordt verstrengd, het overlevingspensioen wordt op termijn afgeschaft, ambtenaren zullen het met een minder gunstige pensioenberekening moeten doen, …

Voor alle duidelijkheid: over deze supernota is nog geen akkoord. Toch stuurden we alvast onze bezorgdheden door naar de Nederlandstalige parlementsleden en vroegen naar hun persoonlijke reactie. De Federale Adviesraad voor Ouderen maakte trouwens op voorstel van OKRA een gelijkaardige brief op. Die werd aan alle parlementairen en aan de partijvoorzitters bezorgd.

Volledige digitalisering van de dienstencheque

Vanaf 1 juni 2025 kunnen dienstencheques enkel nog digitaal besteld worden. De papieren versie houdt op te bestaan. OKRA wees er in een persbericht op dat 29% van de 55- tot 74-jarigen thuis geen internet heeft. In de groep van lage inkomens heeft 35% van de 75-plussers geen smartphone. Zij worden dus afhankelijk van anderen om hun dienstencheques te regelen. Hierdoor komt de toegankelijkheid van de dienstverlening voor heel wat kwetsbare gebruikers dus in gevaar. Nochtans een kernopdracht van de overheid, ook als die dienstverlening georganiseerd wordt in samenwerking met een private partner.

In het persbericht reageerden we ook op de prijsverhoging. Vanaf 1 januari 2025 komt daar één euro bij en betaal je 10 euro voor een dienstencheque. In 2026 komt daar nog de afschaffing van het fiscaal voordeel bij. Hierdoor dreigt de dienstencheque onbetaalbaar te worden voor kwetsbare groepen, komt de zelfredzaamheid van heel wat mensen in gevaar en dreigt de druk op mantelzorgers toe te nemen.

Het persbericht werd opgepikt door VRT, die er prompt aandacht aan besteedde in meerdere radiojournaals. Een reactie vanuit de politiek kwam er nog niet. Wij blijven het dossier alleszins opvolgen en beraden ons nog op verdere stappen…

Stemopkomst van ouderen

De VRT contacteerde OKRA in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen om te peilen naar ons standpunt over de afschaffing van de opkomstplicht. De kern van ons betoog was alleszins dat ouderen zo makkelijk mogelijk moeten kunnen stemmen: stembureau’s in woonzorgcenta en alle deelgemeenten, een hoffelijke voorrangsregeling voor wie minder goed te been is, aangepast transport voor mindermobiele mensen, …

Reclamespot over ouderen die niet mee zijn

Misschien zag je de reclamespot van Delhaize ook al: een filmpje waarin een grootvader gaat winkelen met zijn twee kleindochters. En waarbij opa moet worden uitgelegd dat halloumi een kaassoort is, dat er zoete aardappelen en kikkererwten bestaan en dat ijsjes ook van groenten gemaakt kunnen worden.

Met een opa die niet mee is met zijn tijd wil Delhaize reclame maken voor innovatieve producten. Eric Sohl van OKRA liet het er niet bij en reageerde op deze betuttelende en zeer eenzijdige beeldvorming over ouderen. Gazet van Antwerpen en Het Laatste Nieuws publiceerden er een artikel over in de krant. En naar aanleiding van alle commotie hierover kwam Sonja Vertriest, Algemeen Directeur van OKRA, aan het woord op Radio 1 (De wereld vandaag).

Welvaartskoppeling van de pensioenen voor 2025-2026 heel onzeker

In de generatiepactwet is een regeling voorzien om allerlei uitkeringen gelijke tred te laten volgen met de gemiddelde stijging van lonen en inkomens bovenop de index. De wet legt vast hoe de grootte van de budgettaire enveloppe hiervoor moet worden bepaald. En voorziet dat de sociale partners  een advies moeten geven over de wijze van verdeling van die enveloppe: wat naar werkloosheid, ziekte uitkeringen, pensioenen; wat naar minima, wat naar algemene verhogingen? Raken de sociale partners er niet uit, dan moet de regering een beslissing nemen.

Voor de werkgevers is dit een doorn in het oog. Ze hopen dat de nieuwe regering die eraan komt die welvaartsenveloppe zou beperken, de supernota van De Wever wil die zelfs halveren. En wil ook niet weten van verhoging van minima-uitkeringen, ook niet in de pensioenen. Daarom treuzelden de werkgevers met het advies, en vroegen uiteindelijk de regering in lopende zaken en de onderhandelaars voor een nieuwe regering om in die enveloppe voor 2025-2026 te knippen. En de huidige wet niet uit te voeren zoals voorzien tegen 1 januari 2025.

De vakbonden van hun kant willen dat de regering in lopende zaken wél de wet uitvoert zoals voorzien, het is immers niet voor het eerst dat een regering in lopende zaken dat wél doet.
De vakbonden willen met de enveloppe vanaf januari 2025 de minima-uitkeringen met 2% verhogen, het vakantiegeld voor gepensioneerden optrekken met 2% in 2025 en nog eens 2% in 2026. Verder moeten de oudste uitkeringen in de pensioenen sterker verhoogd worden, moeten de overlevingspensioenen en minimumpensioenen gelijkgeschakeld worden en moeten  de pensioenen ingegaan tussen 2020 en 2021 verhoogd worden met 2% (bleven vorige keer buiten de verhoging). Ook het forfait voor werklozen die mantelzorg verrichten, zou verhoogd moeten worden  en uitkeringen die onder de armoededrempel  blijven, zouden moeten opgetrokken worden. Tot slot werd gevraagd een  ‘pensioenval’ weg te werken die momenteel alle verhogingen van pensioenen tussen 1997 euro en 2071 bruto aan 100% belast.

Stand van zaken ACV-OKRA pensioendienst

De inschakeling van de ACV-OKRA pensioendienst in de loopbaandienstverlening van het ACV loopt gestaag verder. In oktober kregen 90 medewerkers van de eerstelijnsdienstverlening uit West-Vlaanderen een opleiding door de OKRA-ACV consulenten. Er werden op het intranet van het ACV fiches en scripts uitgewerkt. Geleidelijk aan moet zich een dienstverlening ontwikkelen waarbij de eerstelijn en tweedelijn dienstverlening binnen het ACV allerlei pensioenvragen opvangt en beantwoordt, en enkel complexe dossiers door de derde lijn van de ACV-OKRA dienstverleners worden behandeld.

Met drie andere provincies zijn afspraken gemaakt om ook voor hun dienstverleners deze vorming te voorzien.

Met de CM-pensioendienstverlening werd dan weer principieel een taakverdeling overeengekomen voor bepaalde doelgroepen: als bij de CM pensioendienstvragen binnenkomen van werklozen of SWT’ers worden die doorverwezen naar ACV-OKRA consulenten. Omgekeerd worden vragen van zieken, overlevingspensioen en overgangsuitkering, inkomensgarantie ouderen en personen in woonzorgcentra door CM opgenomen.  Startende ACV-OKRA collega’s kunnen bij CM stage lopen. Deze principe-afspraken worden verder concreet uitgewerkt door beide pensioendiensten. Ook voor de gevallen waarbij niet-leden van respectievelijk  CM, ACV of OKRA  betrokken zijn.