Jaarverslag 2024 Belangenbehartiging
2024 was in meerdere opzichten een bijzonder jaar.
- Het was een verkiezingsjaar. Op alle beleidsniveaus waren er verkiezingen, gemeente en provincie, Vlaams, federaal en Europees. Daarmee werd een heel deel van de agenda van de cel belangenbehartiging al bepaald. Het had ook het effect dat er minder beleidsinitiatieven genomen werden, waardoor we ook op minder acties binnen het beleid moesten of konden reageren.
- 2024 was ook binnen OKRA een schakeljaar waarin we de werking en structuur grondig hebben herwerkt. Dit bracht een periode van onzekerheid, personeelswissels, her-invulling van opdrachten,… met zich mee. Hierdoor stond binnen onze cel vooral de werking in de provincies op een lager pitje
- 2024 was ook het jaar waarin zowel binnen FAVO als VLORA de hernieuwing van de structuren op de agenda stond. Hierdoor was het voor meerdere vrijwilligers het moment om de fakkel door te geven. Het zoeken naar nieuwe gepaste vrijwilligers om deze mandaten over te nemen heeft dan ook tijd en aandacht gevraagd.
De lokale belangenbehartiging
Er werd in 2024 verder gewerkt aan de uitbouw en versterking van de provinciale celteams. In de verschillende provincies loopt dit met heel verschillende snelheden. In Antwerpen en Oost-Vlaanderen werd een reeds jarenlang bestaande werking stevig verder gezet. In Limburg werd de eerste aanzet voor een provinciaal celteam dat in 2023 startte verdergezet en het team kreeg langzaam maar zeker meer gestalte. In West-Vlaanderen wordt nog op streekpuntniveau samengekomen rond BB en kwam de provinciale groep een tweetal keer samen voor uitwisseling en voor de ‘Ronde van Vlaanderen’. Door de eigenheid van de provincie Vlaams-Brabant en Brussel enerzijds en door het grote personeelstekort in deze provincie in 2024 anderzijds bleef de opstart van een celteam hier nog wat dobberen. Er was één geslaagde bijeenkomst in het kader van de ‘Ronde Van Vlaanderen1’.
De herinvoering van het begrip ‘Vingerknipper’ in de trefpunten heeft hier en daar toch de aandacht voor BB verscherpt. We maakten een eerste aanzet naar het voorzien van infofiches ten behoeve van deze lokale belangenbehartigers. Sinds september 2024 wordt er maandelijks een nieuwe infofiche uitgewerkt en ter beschikking gesteld.
Op de startdagen van september lanceerden we ook de oproep om, in opvolging van de hernieuwing van de lokale ouderenraden na de gemeenteraadsverkiezingen, te zorgen voor een vertegenwoordiging vanuit elk trefpunt in deze raden.
Verkiezingen
Voor de Vlaamse-, federale- en Europese verkiezingen hebben we in het begin van het jaar ons memorandum afgewerkt. Hierin legden we, na diverse inspraak en besprekingsrondes, de standpunten en verwachtingen ten aanzien van het beleid vanuit OKRA vast. In dit 24 pagina’s tellende document behandelen we alle thema’s waar ouderen op één of andere manier bij betrokken zijn. Op een geslaagd colloquium op 5 maart 2024 konden de ruim 150 aanwezigen eerst deelnemen aan een inhoudelijk workshop (over: wonen, participatie, keuze voor WZC of de Vlaamse Zorgverzekering). Nadien legden we ons memorandum voor aan de politiek. Vertegenwoordigers van Vooruit, NVA, CD&V, Open VLD, Groen en Pvda gaven hun eerste feedback.
Na de vorming van de Vlaamse regering maakten we een reactie op het Vlaams regeerakkoord. Hierin missen we vooral de ambitie om een afdoend Vlaams ouderenbeleid uit te werken met een veel te krap budget om antwoorden te kunnen bieden op de verwachtte stijgende zorgnoden. Bovendien pleiten we voor een sterkere departement overschrijdende visie en aanpak voor de toekomst van het ouderenbeleid.
In oktober was er voor het eerst geen opkomstplicht meer bij de gemeenteraadsverkiezingen. Er wijzigden nog enkele ‘spelregels’ die een belangrijke impakt hebben, zoals o.a. de rechtstreeks verkiezing van de burgemeester. We maakten een infofilmpje waarin we de verschillende wijzigingen eenvoudig en duidelijk uitlegden en waarin we ook opriepen om toch te gaan stemmen. Dit filmpje werd zowel online aangeboden (voor de individuele kijker) als gebruikt op bijeenkomsten in onze trefpunten. In september voerden we campagne naar de leden toe om op te roepen om te wijzen op het belang van participatie en, ondanks de schrapping van de verplichting, toch te gaan stemmen.
Inkomensgarantie voor ouderen (IGO)
Vanuit vaststellingen die aangeven dat om en bij de 50% rechthebbenden op IGO dit niet krijgen, hebben we een campagne opgezet om deze doelgroep trachten te bereiken en te informeren over hun recht. Dit project werd opgestart eind 2024 en loopt verder in 2025. We willen dit doen op drie niveaus:
Proactief: vanuit de Federale pensioendienst (FPD) wordt enkel bij de aanvang van het pensioen melding gemaakt van het mogelijke recht op IGO. Bovendien is het een moeilijke en complexe communicatie. We willen bekijken hoe er meer proactief en op diverse momenten naar deze doelgroep kan gewerkt worden
Via het eigen netwerk van trefpunten en lokale vrijwilligers willen we de info over het IGO beter verspreiden bij de doelgroep, leden en niet-leden.
Tenslotte willen we met lokale projecten bekijken hoe we via diverse intermediairen deze doelgroep best kunnen benaderen om de informatie en doorverwijzing zo gericht mogelijk te kunnen opnemen.
Voor deze twee laatste niveaus ontwikkelden we een uitgebreide infofiche en werken we aan een eenvoudige infofolder.
Mobiliteit
Na de aankondiging van de afschaffing van het seniorenticket bij NMBS hebben we samen met S-plus en Groen Plus een alternatief voorstel uitgewerkt voor een gecombineerd abonnementensysteem voor senioren voor alle openbaar in België. Dit voorstel werd mee overgenomen binnen VLORA en FAVO; Het ganse jaar door hebben we campagnes gevoerd om dit voorstel ingang te doen vinden bij de RvB van NMBS. We schreven de minister, parlementsleden, leden RVB NMBS, pers,… meermaals aan en werden ook bij NMBS ontvangen om ons voorstel uiteen te zetten3.
De hervormingen van De Lijn met afschaffing van haltes en lijnen hebben vooral lokaal voor heel wat beroering gezorgd. Her en der hebben klachten geleid tot aanpassingen, maar globaal blijft de afbouw van het aanbod, het nauwelijks werken van het ‘vervoer op maat’ via het flexvervoer, de veelvuldige schrapping van ritten,… zorgen voor veel ongenoegen. Samen met ander partners als Grootouders voor het klimaat (GvK), Greenpeace en Verenigde supporters voor het openbaar vervoer (VSOV) blijven we ook hierop reageren en actie voeren.
Ouderen(woon)zorg
In het voorjaar brachten we een ouderenzorgcoalitie op de been met alle diverse actoren die een rol spelen in het verwezenlijken van een afdoend (woon)zorgaanbod. De woonzorgkoepels bleven afwezig. We formuleerden uit dit overleg een gezamenlijke platformtekst. De idee erachter is de overtuiging dat enkel als er domein overschrijdend beleid wordt gemaakt er een antwoord zal kunnen worden gegeven op de stijgende zorgvragen die op ons af komen. Woonzorgaanbieders, thuiszorgdiensten, mutualiteiten, vakbonden, woonmaatschappijen, ouderenverenigingen,… zullen daarvoor complementair, en vooral, samen moeten werken. Deze platformtekst werd aan alle politieke partijen bezorgd in de aanloop naar de verkiezingen. Nadien heeft VLORA dit initiatief overgenomen.
Betaalbaarheid van (woon)zorg is een blijvend top item bij onze leden. We werkten daarom verder aan de opmaak van prijsbarometers over de prijzen van de WZC (2X/jaar) en een handige tool om enige vergelijking te kunnen maken met andere WZC. De gegevens van prijzen, bezettingsgraad, aantal boven normpersoneel edm vragen we telkens op bij het agentschap via de regeling van openbaarheid van bestuur.
We moesten in 2024, jammer genoeg, opnieuw reageren op de uitsluiting van bewoners van WZC en assistentiewoningen bij de invoering van een ondersteunende premie in de energiefactuur voor lagere inkomens. De regering voorziet sinds zomer 2024 in een dergelijke premie voor mensen die qua inkomen recht zouden hebben op een sociaal energietarief maar aangesloten zijn via een gemeenschappelijke meter. Bewoners van WZC en GAW werden hiervoor uitgesloten. Onze berichten in de pers en aan de betrokken ministers en parlementsleden bleven, net als voor de energiepremies (waarvoor we in 2023 naar het Grondwettelijk hof trokken), zonder resultaat.
Inkomen/pensioen
In ons memorandum hebben we een uitgebreid hoofdstuk gewijd aan pensioenen. De werkgroep pensioenen volgt de evolutie hiervan nauwgezet op. In de aanloop naar de verkiezingen werden geen grote hervormingen meer uitgevoerd of aangekondigd. Het bleef wachten op het regeerakkoord voor de federale regering….
Binnen OKRA werd verder werk gemaakt van de uitbouw van een pensioendienstverlening ten behoeve van de klantenservice binnen ACV. Een klein team van pensioenexperten wordt voorzien om enerzijds de basismedewerkers van ACV te vormen rond pensioenregelgeving en anderzijds leden met meer complexe dossiers verder te kunnen helpen.
Digitalisering en bankautomaten
Samen met Testaankoop en Financité bleven we reageren op de afbouw van bankautomaten en het slechts zeer beperkt opvangen hiervan door Batopin. Deze actie loopt verder in 2025.
We reageerden op maatregelen waarbij nog enkel op digitale dienstverlening wordt ingezet. Dit was o.a. het geval voor de afschaffing van de papieren dienstencheques, de plannen voor invoering van een statiegeld op drankverpakkingen en het afbouwen van fysieke dienstverlening in NMBS.
Mantelzorgwerking en Zorgrecht
Hier verwijzen we graag naar het afzonderlijke jaarverslag van OKRA-Zorgrecht.
Doorlopende opdrachten
Vertegenwoordigingen
Bij FAVO werden alle mandaten opnieuw vernieuwd en de commissies opnieuw samengesteld. We zorgden voor een vertegenwoordiging in elke commissie en leveren de voorzitter voor de commissies pensioenen en mobiliteit. Binnen de FAVO werd in 2024 vooral gewerkt aan een krachtig memorandum, volgden we de ontwikkelingen inzake de mogelijke stopzetting van de uitbetaling van pensioenen via postassignatie en maakten we een adviesnota inzake de afschaffing van het seniorenticket bij NMBS.
In VLORA werden de bestuursorganen her-samengesteld en was er een statutenwijziging. Hierdoor heeft OKRA hier nog 8 mandaten in de AV en 4 in het bestuursorgaan. Ook hier leveren we een afvaardiging in alle commissies. Naast het memorandum werd werk gemaakt van een advies rond beleidsparticipatie, een grote kwaliteitsbevraging van bewoners in WZC, een gezamenlijk standpunt inzake het seniorentarief bij NMBS en werd het initiatief van de ouderenzorgcoalitie verder opgenomen. In december zat Jules Geeroms, na meer dan 15 jaar voorzitterschap, zijn laatste vergadering voor…
Communicatie
Ook in 2024 brachten we een maandelijkse nieuwsbrief uit (uitgezonderd juli en augustus) en hadden we een maandelijkse inbreng in het OKRA Magazine via de rubrieken ‘Vraag het aan OKRA’ en ‘OKRA onderzoekt’ en occasionele artikels zoals bijvoorbeeld over de verkiezingen.
We waren 15X aanwezig in de pers en/of media, waaronder 7 keer op VRT journaals radio en/of Tv en in de 7de dag. We werkten mee of namen deel aan meer dan 10 studiedagen, hoorzittingen of overlegmomenten op beleidsniveau. En we waren actief aanwezig bij 4 acties waarvan 2 gericht aan De Lijn en 2 gericht aan NMBS.
Slot
2024 werd dus, ondanks de in de inleiding aangehaalde bijzonderheden, een behoorlijk gevuld jaar voor OKRA belangenbehartiging. 2025 is inmiddels gestart met een stevige kluif aan het federale regeerakkoord, een nieuwe start voor de lokale ouderenadviesraden, een beslissing van de RvB van NMBS die geen rekening hield met de voorstellen van de ouderverenigingen,… kortom, ook in het nieuwe jaar voldoende werk om aan te pakken en de stem van ouderen in onze samenleving en in het beleid hard te laten klinken. OKRA belangenbehartiging blijft onverminderd deze opdracht opnemen, ook in 2025.