Veel zuur, weinig zoet: pensioenhervorming van juli 2023

OKRA nam kennis van de maatregelen die de regering het voorbije weekend nam over de hervorming van de pensioenen. Opnieuw zijn het wat losse maatregelen in de pensioenen en geen duurzame en grondige hervorming van ons pensioenstelsel. Zo’n hervorming is nochtans nodig omwille van de komende forse groei van het aantal 65-plussers: de volgende 10 jaar zal het aantal 65-plussers in Vlaanderen met bijna 20% toenemen. Deze groei loopt bovendien parallel met het dalend vertrouwen in ons socialezekerheidsstelsel.

Vanuit OKRA vinden we het cruciaal dat de pensioenen gelijke tred houden met de inkomensevolutie bij de beroepsactieve bevolking. Voor de privésector is dat onvolkomen geregeld met de welvaartskoppeling: telkens weer een wisselmunt voor de werkgevers in het nationaal sociaal overleg. Voor de openbare sector hebben we daarvoor de perequatie: als de loonbarema’s in openbare sectoren stijgen, stijgen ook de pensioenen van de ambtenaren in de deelsectoren. Maar omdat de loonbarema’s al jaren niet meer werden aangepast voor grote groepen ambtenaren, leverde hun dat al jarenlang geen verhoging op. Andere deelgroepen van gepensioneerden uit de openbare sector kregen dat wél. Door de perequatie nu te beperken voor alle ambtenaren en onderwijs tot een maximum van 0,3 % per jaar voert de regering een neerwaartse harmonisering door van de overheidspensioenen, op het ritme van barema-aanpassingen voor actieven. Het doorbreken en beperken van de welvaartskoppeling voor ambtenaren is allesbehalve een duurzame en doordachte hervorming.

Positieve ingrepen waren er ook in het lijstje van maatregelen. Met OKRA verwelkomen we de correcties op de eerder genomen beperkingen van de toegang tot het minimumpensioen. Een aantal periodes van inactiviteit zoals zwangerschapsverlof, tijdskrediet voor mantelzorg of tijdelijke werkloosheid worden niet langer afgestraft met een lager pensioen. Maar dat blijft wel het geval voor wie langdurig ziek wordt vóór de wettelijke pensioenleeftijd. Voor OKRA dienen loopbaancorrecties uitgevoerd te worden tijdens de loopbaan en niet als sanctie gebruikt worden bij de pensionering.

Ook positief is de zogeheten afschaffing van de ZIV bijdrage voor kleine kapitalen. Het zorgde er schrijnend genoeg voor dat sommige groepen van werknemers met een klein aanvullend pensioen slechter af waren mét dat aanvullend pensioen dan zonder: rond de inkomensgrens zorgde dit voor een grotere heffing dan het aanvullend pensioen opleverde. OKRA dringt er nu op aan dat deze anomalie niet enkel voor de toekomst wordt weggewerkt, maar ook voor alle reeds gepensioneerden.

OKRA blijft na deze maatregelen vragende partij voor een goed doordachte hervorming van het pensioenstelsel. Punctuele ingrepen om een Europese budgettaire doelstelling te halen zijn zeer onvoldoende en getuigen niet van een langetermijnvisie.

Voor de betaalbaarheid van ons pensioenstelsel zijn meer grondige hervormingen nodig, ook langs de inkomenszijde. Er dient schoon schip gemaakt met de talrijke uitzonderingen en verschillen in sociale zekerheidsbijdragen van werknemers, ambtenaren en zelfstandigen. Dan kan er ook ruimte komen voor een meer transparante en rechtvaardige pensioenhervorming. Eén die robuust genoeg moet zijn om de fors groeiende groep van gepensioneerden een waardig inkomen te verzekeren. Daarop is het – opnieuw – verder wachten.