Verslag van de kompasdagen
In OKRA bestaat een sterke traditie in het betrekken van vrijwilligers, ook in het beleid. Dit gaat verder dan een bestuursorgaan of een Algemene Vergadering op vzw-niveau. Het houdt in dat we op strategische momenten de basis bevragen, zowel over heden als over toekomst. De voorbije kompasdagen waren daar een mooi voorbeeld van. Net zoals een kompas dient om de richting van een schip te bepalen, zo willen we dat de koers van OKRA in het uitvoeren van het beleidsplan 2026-2030 mee bepaald wordt door de inbreng van onze vrijwilligers.
Even terug in de tijd
De afgelopen kompasdagen speelden zich niet in het ijle af, maar passen binnen een breder proces waarbij zowel vrijwilligers als professionele krachten betrokken werden. Om het over de uitvoering van een beleidsplan te kunnen hebben, moet je er immers eerst één hebben. Op een nationale kompasdag in juni 2024 werden de strategische doelstellingen – gedistilleerd uit de interne en externe analyse – afgetoetst bij heel wat vrijwilligers en medewerkers. Op basis daarvan kon een werkgroep verder aan de slag om tot een beleidsplan 2026 – 2030 te komen.
Vanuit de ervaring van de voorbije jaren en voortbouwend op onze missie en visie zet OKRA in dit beleidsplan opnieuw in op de kracht van ontmoeting en verbinding, op belangenbehartiging, op het ondersteunen van de veerkracht en autonomie van ouderen en op het belang van actief ouder worden. Deze vier strategische lijnen werden verder uitgewerkt en vertaald in operationele doelstellingen en concrete acties. Hierbij worden drie bijkomende uitdagingen doorheen heel de werking van OKRA (= transversaal) meegenomen: duurzaamheid en zorg voor het klimaat, ouderen en digitalisering en diversiteit en inclusie. Het beleidsplan werd goedgekeurd door de Algemene Vergadering van OKRA vzw in december ’24, maar dus niet vooraleer een veel bredere basis bevraagd werd.
Op de provinciale kompasdagen die eind januari – februari plaats vonden, gingen we nog een stap verder. Samen met tientallen vrijwilligers bogen we ons op iedere kompasdag over reeds voorziene acties om te kijken hoe deze concreet vorm konden krijgen. Bovendien inspireerde dit onze vrijwilligers om nog nieuwe ideeën voor acties aan te brengen. Door de indeling in kleinere groepen kon iedereen zijn inbreng doen en door een doorschuifsysteem bleef de inbreng ook niet beperkt tot één thema of strategische doelstelling.
Inbreng vanuit kompasdagen voor belangenbehartiging
Met belangenbehartiging kozen we voor een specifieke methodiek. In een eerste stap vroegen we aan de mensen om drie prioriteiten naar voor te schuiven. Dit konden zowel brede thema’s zijn zoals bijv. ‘wonen’, ‘mobiliteit’, ‘zorg’, … als concrete(re) onderwerpen zoals bijv. ‘betaalbaarheid woonzorgcentra’, ’toegankelijkheid treinstations’, … Iedere vrijwilliger kwam zo tot een persoonlijke top drie, die vaak niet alleen werd bekomen door een persoonlijke mening maar ook door het aanvoelen van wat er leeft bij de leden en vrijwilligers van het eigen trefpunt.
In een tweede stap vroegen we de vrijwilligers om de ‘eerste-keuze-kaart’ op een raster te leggen. Hierbij moesten ze twee vragen beantwoorden:
- Moet dit thema lokaal (stad/gemeente of eigen trefpunt) of bovenlokaal (provinciaal, gewestelijk, federaal, Europees of internationaal) aangepakt worden?
- Op welke manier maken we hier met OKRA en OKRA-belangenbehartiging best werk van? Hierbij konden ze kiezen tussen vier mogelijke ‘werkwijzen’: informeren (en sensibiliseren), vorming, vertegenwoordiging of actie.
De methodiek leidde alvast tot boeiende gesprekken en na een analyse van de talloze prioriteiten die werden aangegeven, konden we toch een aantal aan te pakken thema’s puren waar we de komende beleidsperiode mee aan de slag zullen gaan:
- Het thema (mantel)zorg en wonen kwam in elke provincie op de eerste of tweede plaats. Een thema dus waar we al jaren op inzetten en waar duidelijk veel behoefte aan is om dit verder te zetten. Het gaat hier om vele aspecten zoals zorgnoden, betaalbaarheid en kwaliteit van zorg (binnen en buiten de woonzorgcentra), aangepast thuiswonen en premies.
- Een tweede prioriteit werd gegeven aan mobiliteit en bereikbaarheid. Ook hier zetten we ons met OKRA belangenbehartiging al een hele tijd op in, maar het probleem wordt prangender en heel wat ouderen wensen dat hier volop op ingezet wordt. We denken hierbij aan streven naar een goede bereikbaarheid zowel in de stad als op het platteland, betaalbaar openbaar vervoer (cfr seniorenticket, één ticket voor alle openbaar vervoer en de kwaliteit van het reizen met trein, tram en bus.
- Ook wordt van de cel verwacht dat wordt ingezet op een deftige regeling voor pensioenen en inzet op de inkomensgarantie voor ouderen (IGO). Dit thema kwam op een derde plaats en zal ongetwijfeld belangrijk worden in de toekomst. Een grondige lezing van het nieuwe regeerakkoord maakt immes duidelijk dat de situatie van heel wat ouderen er zeker niet beter door zal worden.
- Een vierde en zeker niet onbelangrijk thema is de digitalisering. Ouderen die digitaal niet mee zijn komen in problemen en zijn vaak afhankelijk van anderen om hun zaken te behartigen. Hierdoor worden ze verplicht om een stuk zelfstandigheid en privacy op te geven. Wie geen netwerk (meer) heeft, komt in de kou te staan en dreigt rechten te mislopen. Ook hier is dus een taak weggelegd voor de cel Belangenbehartiging om dit aan te kaarten bij overheden, commerciële instanties, sectorvertegenwoordigers zoals Febelfin (banken), …
- In de subtop eindigden volgende thema’s: de aanpak van vereenzaming en eenzaamheid bij ouderen, de zorg voor alleenstaanden en – vnl. in Vlaams Brabant – de begaanbaarheid van wandel- en fietspaden, kaderend in het bredere geheel van verkeersveiligheid.
- Onderwerpen die in mindere mate naar boven kwamen, zijn: het duurder worden en verdwijnen van zalen voor het lokale verenigingsleven, de aandacht voor het klimaat, een gevarieerd aciviteitenaanbod voor ouderen, een toegankelijk cultuuraanbod voor ouderen, waardig levenseinde, het wegwijs maken van ouderen in politiek, de invoering van een ouderentoets waarbij per politieke beslissing bekeken wordt wat de impact ervan is op ouderen en de beeldvorming van ouderen (en van OKRA) in de media en de samenleving.
Er ligt dus zeker voldoende werk op de plank om ook de komende jaren aan belangenbehartiging te doen en ervoor te zorgen dat OKRA ook als verdediger van ouderenbelangen een duidelijk smoel blijft hebben. Samen met de lokale en bovenlokale vrijwilligers gaan we hier met veel goesting en passie mee aan de slag!
Nog even naar de (nabije) toekomst
Voor de realisatie van het beleidplan hebben we vijf jaar tijd. Toch blijven we niet op onze lauweren rusten, maar gaan we ‘morgen’ al aan de slag met de resultaten van de kompasdagen. Op een plandag begin volgende maand buigen we ons met Belangenbehartiging over de resultaten om te kijken welke prioriteiten we volgend jaar al oppakken. Op die manier willen we komen tot een jaarpogramma Belangenbehartiging voor 2025.